คำว่า สปา ปัจจุบันนี้อาจจะเป็นที่รู้จักของคนทั่วไปแล้วกำลังได้รับความสนใจจากผู้ที่มีใจรักในการดูแลสุขภาพโดยเฉพาะการการดูแลสุขภาพด้วยวิธีธรรมชาติบำบัดเน้นการผ่อนคลายทั้งทางกายและจิตใจซึ่งกำลังเป็นยอดนิยมทั้งในประเทศและต่างประเทศในหมู่คนของสังคมที่มีฐานะค่อนข้างดี แต่ไม่ได้เป็นของแปลกใหม่สำหรับคนไทย อาจจะเรียกและมีที่มาแตกต่างกันเท่านั้น
สปาไทยจะใช้ภูมิปัญญาไทยเป็นหลัก ซึ่งวิถีชีวิตของคนไทยจะดำรงชีวิตอยู่กับสายน้ำมาตลอด เรามีทั้งน้ำตก น้ำพุร้อน น้ำทะเล แม่น้ำลำธาร และยังมีภูมิปัญญาที่โดดเด่น เช่น การนวดไทย คนชนบทได้เรียนรู้การนวด เพื่อการผ่อนคลายการปวดเมื่อยหลังจากการปฏิบัติภารกิจประจำวัน เช่น จาการทำไร่ ทำนา ทำสวน ของรุ่นปู่ ย่า ตา ยาย มานานแล้วตั้งแต่ครั้งสมัยก่อนสมเด็จพระนารายณ์ หรือในกรณีการใช้เครื่องหอมไทย หรือดอกไม้พันธุ์ไม้ต่าง ๆ ของคนชนบทในพิธีกรรมต่าง ๆ ตามวัฒนธรรมประเพณีของคนในชุมชนนั้นก็มีมานานแล้ว เช่น การใช้น้ำที่มีกลิ่นหอมของดอกไม้ในประเพณีกรรมทางศาสนาทางสืบสานชะตากรรมของคนโบราณ
ตลอดจนพิธีการต่าง ๆ หรือใช้เครื่องประเทืองผิวเพื่อความสวยงามเพื่อให้ความสุขสดชื่นของร่างกาย และความเป็นศิริมงคลในชีวิตประจำวันของประชาชน นอกจากนี้แล้วยังมีเรื่อง การอบประคบ การใช้สมุนไพร อาหารไทย ดนตรีไทย ซึ่งคงความเป็นศิลปวัฒนธรรมและประเพณีไทยที่มีมาต่อเนื่องยาวนานหลายชั่วชีวิตของคนในชุมชนวัฒนธรรมนั้น ๆ ถ้าได้พิจารณาถึงในกรรมวิธีการต่าง ๆ ครั้งสมัยก่อนนั้น พบว่า โดยวัตถุประสงค์เพื่อให้คนมีสุขภาวะที่ดีทั้งกาย จิตใจ และเป็นการผ่อนคลายความตึงเครียดของร่างกาย แต่อย่างไรก็ตามในสมัยปัจจุบันนี้วิธีการดูแลสุขภาพทางตะวันตกในลักษณะองค์รวมโดยเน้นของการใช้ธรรมชาติบำบัดซึ่งคล้ายคลึงกับวิถีชีวิตไทย นักวิชาการได้ให้ความหมายลักษณะดังกล่าวข้างต้นว่า สปา ก่อนอื่นมาทำความเข้าใจเกี่ยวกับสปาว่ามีความหมายอย่างไร มีที่มาอย่างไรเป็นเบื้องต้นก่อน ดังนี้
คำว่า Spa มีความหมายตามพจนานุกรมว่า : ๑. น้ำพุแร่ บ่อน้ำแร่ สถานที่มีบ่อน้ำแร่ โรงแรมหรูหรา โรงแรมพักฟื้นที่มีบ่อน้ำแร่ ๒. ชื่อเมืองตากอากาศในภาคตะวันออกของเบลเยี่ยม
มหาวิทยาลัยสุโขทัยธรรมาธิราช (๒๕๔๘) สปา หมายถึง สถานที่ที่ให้บริการสุขภาพด้วยน้ำเป็นหลัก อาจจะเป็นน้ำแร่ น้ำทะเล น้ำลำธาร น้ำสระ น้ำอาบ อบไอน้ำ อบสมุนไพร นวดด้วยน้ำ ประคบตัวด้วยน้ำ หมักด้วยโคลน พอกตัวด้วยสาหร่าย ออกกำลังกายในน้ำ ฯลฯ รวมความ คือ การบริการสุขภาพที่ใช้น้ำเป็นปัจจัยหลัก
ผศ.ดร.กนกพร สุคำวัง และคณะ (ม.ป.ป.:๑) กล่าวไว้ว่า สปามีที่มาจากภาษาลาติน Sanus Per Aquam หมายความว่า การดูแลสุขภาพโดยการใช้น้ำ ซึ่งช่วยให้มีสุขภาพที่ดีและผ่อนคลาย ตามคำนิยามที่เป็นที่รู้กันโดยทั่วไป สปา หมายถึง การบำบัดดูแลสุขภาพแบบองค์รวมด้วยวิธีทางธรรมชาติโดยมีน้ำเป็นองค์ประกอบในการบำบัดควบคู่กับการบำบัดด้วยวิธีการแพทย์ทางเลือกอื่น ๆ โดยใช้ศาสตร์สัมผัสทั้ง ๕ ได้แก่ รูป รส กลิ่น เสียง และสัมผัส เป็นปัจจัยที่สร้างภาวะสมดุลระหว่าง กาย จิต จิตวิญญาณ อารมณ์ สปาเป็นการบำบัดแบบองค์รวมที่เน้นการป้องกันการเจ็บไข้ได้ป่วยมากกว่าการรักษาที่อาการ
กิจการสปาเพื่อสุขภาพ (ประกาศกระทรวงสาธารณสุข : ๒๕๔๗) หมายความว่า การประกอบกิจการที่ให้การดูแลและเสริมสร้างสุขภาพ โดยบริการหลักที่จัดไว้ประกอบด้วย การนวดเพื่อสุขภาพและการใช้น้ำเพื่อสุขภาพโดยอาจมีบริการเสริมประกอบด้วย เช่น การอบเพื่อสุขภาพ การออกกำลังกายเพื่อสุขภาพ โภชนบำบัดและการควบคุมอาหาร โยคะและการทำสมาธิ การใช้สมุนไพรหรือผลิตภัณฑ์เพื่อสุขภาพ ตลอดจนการแพทย์ทางเลือกอื่นๆ หรือไม่ก็ได้
สปาไทย (กองการประกอบโรคศิลปะ) คือ วิถีสุขภาพไทยที่ใช้ สายน้ำบำบัดรักษาสุขภาพร่างกายให้สดชื่น แจ่มใส ผ่อนคลายมีความสุขกายสุขใจ เป็นการดูแลสุขภาพทั้งร่างกายและจิตใจให้สมดุลภายใต้ธรรมชาติสิ่งแวดล้อมที่งดงาม
สปาก็คือ สถานที่ซึ่งเป็นแหล่งพักผ่อน เพื่อคลายความเหน็ดเหนื่อยเมื่อยล้าของร่างกายและจิตใจ ทำให้ร่างกายและจิตใจแจ่มใส โดยวิธีการบำบัดของสปานั้น ส่วนใหญ่เป็นวิธีการบำบัดแบบธรรมชาติ ด้วยผลิตภัณฑ์จากธรรมชาติ SPA ย่อมาจากภาษาลาติน Sanitas Per Aquas แปลว่าการเสริมสุขภาพด้วยน้ำ อีกความหมายหนึ่ง คำว่า SPA เป็นรากศัพท์มาจากภาษาละติน “Sanus Per Aqua” หมายถึง health through water จากคำว่า Solus Per Aqua แปลว่า น้ำเพื่อสุขภาพอนามัย อีกความหมายหนึ่ง มาจากชื่อเมือง สปา (Spa) ซึ่งอยู่ในประเทศเบลเยี่ยม มีน้ำพุร้อนและน้ำนั้นมีคุณสมบัติในการรักษาโรคได้
ในความคิดเห็นของผู้เขียนเองที่ได้มีโอกาสเข้าไปสัมผัสกับบรรยากาศของสปาในแต่ละแห่งมีบรรยากาศให้ความรู้สึกที่แตกต่างกันไป เพราะเชื่อว่า โดยมาตรฐานแล้วต้องยอมรับว่ายังมีความแตกต่างกันมาก ทั้งในด้านอารมณ์ ความรู้สึก ความประทับใจ สุดท้ายก็คือคุณภาพ ที่ได้รับในแต่ละแห่งในแต่ละครั้ง มีความเหมือนในความแตกต่างกันอย่างเห็นได้ชัดเจน ฉะนั้นในความหมายของคำว่าสปาขอสรุปไว้ในเบื้องต้นนี้ว่า สปา (SPA) เป็นคำย่อมจากภาษาลาติน Sanus Per Aquam หมายความว่า health by or through water คือ การบำบัดดูแลสุขภาพแบบองค์รวมด้วยวิธีทางธรรมชาติโดยมีน้ำเป็นองค์ประกอบในการบำบัดควบคู่กับการบำบัดด้วยวิธีการแพทย์ทางเลือกอื่น ๆ เพื่อคลายความเหน็ดเหนื่อยเมื่อยล้าของร่างกายและจิตใจ ทำให้ร่างกายและจิตใจแจ่มใส ฉะนั้นถ้าผู้ใดก็ตามได้เข้าไปใช้บริการสปาแล้ว (ตามหลักการของสปาจริง ๆ ) ผลที่ได้ตามมาคือ จะรู้สึกผ่อนคลายทำให้สุขภาพกายและใจกลับมามีชีวิตชีวาอีกครั้งเหมือนกับได้เพิ่มพลังความสุขให้กับตัวเองเพื่อเป็นพลังและพร้อมที่จะสู้งานต่อไป
ประเภทของสปา
ผู้เขียนได้ศึกษาประเภทของสปาจากตำราและเอกสารต่างๆ ของนักวิชาการ พบว่า ลักษณะการให้บริการในสปามีความหลากหลายและความแตกต่างกันไป ทั้งนี้เพื่อให้ประชาชนได้มีโอกาสเลือกใช้บริการตามความต้องการของตัวเอง แต่ก็ควรจะได้รับคำแนะนำจาก Spa Manager เพื่อความปลอดภัยและได้ประโยชน์สูงสุดของแต่ละคน โดยมีนักวิชาการได้รวบรวมและแยกประเภทของสปาไว้ ๗ ประเภท ดังนี้ (กนกพร สุคำวัง และคณะ )
๑. Day Spa หมายถึง สปาที่ไม่มีสถานที่พักค้างคืน เป็นการให้บริการในช่วงระยะเวลาสั้น ๆ ส่วนใหญ่เป็นบริการเพื่อความสวยงาม และมักอยู่ใกล้ชุมชน ซึ่งปัจจุบันการให้บริการดังกล่าวกำลังเป็นที่สนใจของผู้ที่จะมาประกอบธุรกิจสปาเพิ่มจำนวนมากขึ้น และประชาชนก็ชื่นชอบที่จะมาใช้บริการด้วย
๒. Resort and Hotel Spa หมายถึง เป็นสปาที่เปิดให้บริการในโรงแรม และรีสอร์ทชั้นนำต่างๆ เป็นบริการเสริมเพื่ออำนวยความสะดวกให้กับลูกค้าของตนที่มาพัก และในขณะเดียวกันบริการให้กับบุคคลทั่วไป ๆ ด้วย
๓. Destination Spa หมายถึง สปาที่มีห้องพักค้างคืนมีการจัดแต่งอย่างสวยงาม เป็นบริการที่รับลูกค้าที่มารับบริการสปาโดยตรงเท่านั้น โดยจะจัดโปรแกรมเฉพาะไว้ให้บริการแก่ลูกค้า เพื่อการดูแลสุขภาพและการพักผ่อน เช่น โปรแกรมลดน้ำหนัก ทัวร์สุขภาพ การฝึกสมาธิ เป็นต้น
๔. Club Spa หมายถึง สปาที่มีให้บริการอยู่ตามฟิตเนสหรือคลับที่เปิดรับเฉพาะสมาชิก เป็นบริการเพื่อสุขภาพ หรือการกีฬา เช่น สปาในสนามกอร์ฟ สปาในสถานที่ออกกำลัง เป็นต้น
๕. Mineral Spring Spa หมายถึง สปาที่เปิดตามแหล่งท่องเที่ยวตามธรรมชาติ เช่น น้ำพุร้อน บ่อน้ำแร่ เป็นต้น
๖. Cruise, ship Spa หมายถึง สปาที่ให้บริการบนเรือนำเที่ยวต่างๆ
๗. Medical Spa หมายถึง สปาที่มีการรักษาพยาบาล โดยมีนายแพทย์เป็นผู้ควบคุมดูแลการให้บริการเพื่อให้เกิดความปลอดภัยแก่ผู้ใช้บริการโดยใช้ธรรมชาติบำบัดมาผสมผสานกับการบริการทางการแพทย์
*รัชพล กุลสราวุธ ที่ปรึกษา
ไม่มีความคิดเห็น:
แสดงความคิดเห็น